Pauls Plaats

Van de week ging het op televee over uniek willen zijn. Heel veel mensen willen dat graag, uniek zijn. Eruit springen. Bijzonder zijn. Niet zoals anderen. Opvallend. Helemaal je eigen ik en zelf de ruimte geven. Kijk mij! Dat was zo’n beetje het verhaal. De deskundigen: Toch gaan mensen steeds meer op elkaar lijken. Iets met data oogsten, algoritmen en daar ongemerkt slachtoffer van zijn. Gestuurd naar een verschijning waarvan je niet wist dat je die in je hebt en die heel veel mensen ook hebben of willen hebben. Aangesmeerd door commerciële partijen. Geholpen door kunstmatige intelligentie. Dat noemen we niet KI maar AI, artificial intelligence, omdat in het Nederlands KI, kunstmatige inseminatie, een heel andere tak van sport is. Vermoed ik. En omdat alles in het Engels moet, natuurlijk. Hoewel. Misschien liggen AI en KI wel dichter bij elkaar dan op het eerste gezicht lijkt. AI plant ook zaadjes, zij het dan in geesten die daar rijp voor zijn. KI is de meer fysieke kant van een soortgelijke procedure.

Bocholtz op zijn kop. Joes is de slimste. Kind van het dorp, in veel opzichten een aanstormend talent. Gefeliciteerd Joes! Gefeliciteerd Bocholtz! Gefeliciteerd Limburg! Maar, een uur geleden hoorden we ook dat Th. overleden is. Hij was oud. In zijn slaap heel rustig vertrokken, zegt E.. Troost. Triest is dat zijn vrouw V. in Australië is om hun kinderen te bezoeken. Of beter was. Ze is nu onderweg naar huis. De pijn. Ik moet denken aan al die mensen die sterven als hun geliefden – even – niet in de buurt zijn. Om ze te behoeden voor het harde afscheid, denk ik. Ook pijn. Altijd pijn. Maar het gaat ook altijd zoals het gaat. We hoorden het in de pauze van muziek en interessante praat, met een glas wijn in de hand, tussen vrienden. Het kan verkeren.

Alvast één gemeente die zegt te weigeren de spreidingswet uit te voeren. Een gemeente die procedeert tegen het COA, ook overheid. Ambtenaren die brieven sturen omdat ze het niet eens zijn met het beleid van hun ministerie. Beide overheid. Ministerie dat weigert motie uit te voeren. Overheid. Het lijkt erop dat de kortere lontjes daar nu ook wortel schieten. Niet raar, want ook daar werken mensen. Neemt niet weg dat het een weg is die we niet moeten willen gaan. Ik bedoel de we die we in dit land met ons allen zijn. Wat die we nogal eens willen vergeten is ons algemeen belang. Willen we als samenleving overeind blijven dan zullen we daar altijd ons eigen belang tegen moeten afwegen. Als die – denk: jouw, denk: mijn – afweging leidt tot keuzes die eerder problemen veroorzaken dan die op te lossen dan mag je – jezelf – vragen stellen bij die keuze. En niet alleen jij of ik maar wij allemaal. Maar goed, ik dreig te gaan preken. Dat wil ik niet.

Christenen in de Verenigde Staten denken dat Trump van God gezonden is. God heeft namelijk altijd niet perfecte mensen gekozen om zijn missie op aarde tot een goed einde te brengen, hoorde ik een predikant, wellicht zelfs een dominee, zeggen, in een achtergrondreportage op de televee. Hallo! Ik had al niks met het fenomeen God maar nu verspeelt Hij ook het kleine beetje krediet dat hij nog bij mij had. Dat beetje krediet had Hij omdat Hij erin slaagt sommige mensen gelukkigzalig te maken. En dat is wel zo rustig. Maar nu blijkt dat Hij in Amerika bezig is met ze gek te maken. En dat gaat echt te ver. En ik denk nu ook definitief: Die opleiding tot predikant of dominee, kan die niet beter? Of georganiseerd rond een beetje gezonde God? Een God die nog bij zijn verstand is. En zijn eigen zoon stuurt. Gelukkig is de voorman van de SGP in de Tweede Kamer, Chris Stoffer, nog niet ten slachtoffer gevallen aan de God van Trump. Maar zijn lakmoesproef moet nog komen. Haakt hij aan bij Kabinet Wilders I? Allemachtig, de wereld is een rommeltje.

En toen zaten we in de bioscoop. Zondagmiddag. Eens in de zoveel tijd is er een film die bij het grote publiek geheid door het ijs zakt. Niets aan de hand, iedereen weet dat en kan ermee leven. We hebben een abonnement met recht op zeven stuks. Het zijn films die het goed doen bij mensen met iets meer geduld en die bovendien bereid zijn zich in meer ingewikkelde en vooral ook onverwerkte emoties te verdiepen. Of in het ontstaan daarvan. Drama is standaard, default setting. Bijna alles in die films is langzaam of liefst traag. Ik zei het al: geduld is de sleutel. Maar, die werd vandaag wel heel langzaam omgedraaid. Aanleiding tot het maken van de film was een huilend Mariabeeld in een huis aan de Brunssumse Voortstraat, door de medebewoners al snel en op eigen gezag een tot wonder uitgeroepen mysterie. In de film is de straat typisch voor de vorige eeuw vijftiger jaren, met huizen – in Simpelveld – die nu waarschijnlijk een heel laag energielabel krijgen. We schrijven 1995. In de kortste keren wordt de straat een druk bezocht pelgrimsoord. Niet alleen tot genoegen van de in- en aanwonenden. Er is ook weerstand. Wat? Wonder? Bullshit! De film is uit 2023, dus alle trucs die in de loop van de tijd zijn bedacht om van een film een lang en alsmaar voortdurend meditatief moment te maken waren bekend en worden in stelling gebracht. Halverwege dreigde ik in slaap te sukkelen. Maar als door een godswonder wist ik te voorkomen dat dat ook echt gebeurde. Ondertussen was in de film een knappe Italiaanse onderzoekspriester – De Man Uit Rome, ook titel van de film – een onderzoek begonnen met als centrale vraag of hier naar de letter van de Vaticaanse geloofsregels eigenlijk wel sprake was van een wonder. Gaandeweg wordt dat voor hem meer een gewetensvraag dan een zoektocht naar de waarheid. Maar goed, wat is waarheid als je geloof je basis, je allesie is? Drama verzekerd.

Zelf vind ik het een beetje vreemd, dat ik er tegenwoordig maar slecht in slaag de krantenpagina’s met overlijdensberichten achteloos, gedachteloos om te slaan. Het kan zijn dat jullie dat niet vreemd vinden. Want, denken jullie, en kijken mij daarbij licht meewarig maar ook wel met enig begrip aan, die beste man realiseert zich niet dat het dagelijks min of meer bewust kennisnemen van het overlijden van anderen past bij zijn levensfase. Bij zijn ouder worden, bij het vooruitzicht dat zijn tijd inderdaad ook in een zandloper zit. Dat tijd eindig is terwijl de tijd gewoon doorloopt. Dat terwijl de tijd voor de mens in het bericht op was, zijn tijd nog niet op is. Dat daar die beste man daar wellicht troost uit put. Nou, zo is het niet, gelooft hij. Het is, vermoedt die beste man, meer een mysterieuze, terloopse aansporing even stil te staan bij weer iemand die mee kleur en toon gaf aan de tijd die voorbij ging, de tijd zoals die is, op dit moment. Iemand waarvan je het bestaan niet wist, laat staan kende, maar die ook haar of zijn of hen ding bijdroeg aan de wereld. Niet altijd groots en meeslepend maar hoe dan ook mee bepalend. Het is een beetje als de steen in de stroom. Niks bijzonders. Maar toch.

Meer dan gedacht, we kijken er licht gefascineerd naar. Moeders die niet kunnen loslaten. Vaders die het best alleen af zouden kunnen. Allebei onzeker, allebei moe. Wankel evenwicht. En dan nog een moeder alleen, in de zorgen om een van de drie, een hartpatiëntje. En dan nog een echtpaar waar de ploeg nog moet komen. Tja. De weg van mijn moeder ging ook niet over rozen, met haar drieling. Mijn moeder lag in de laatste fase van de zwangerschap wekenlang in het ziekenhuis. Het kwam ook niet echt goed, met haar drie meisjes. Een werd dood geboren, een leefde nog een dag, een is nu een vrouw van zeventig, mijn jongste zus. Gezond en een en al levenslust. Ze overleefde omdat precies op tijd up to date couveuses arriveerden in het ziekenhuis in Den Bosch. Ik was zes en had geen notie van alle emoties die gespeeld moeten hebben. Een moeder die er niet was, een vader die de weg wat kwijt was, zijn moeder die mij en mijn oudste zus onder haar vleugels nam. Ik heb er niet de beste herinneringen aan. We liepen als kinderen wat verloren. Met mijn vader bracht ik dagen na de geboorte twee kleine witte kistjes naar het kerkhof aan het Mariaplein in Vught. De twee zusjes waren niet gedoopt en werden er in ongewijde grond begraven. Ik ben er met enige regelmaat nog eens gaan kijken, in de veronderstelling dat ik nog wist waar die twee ukkepukken liggen. Mijn moeder heeft er een heel 92 jaren leven lang niet echt over gepraat. Mijn ouders hadden de zusjes wel namen gegeven. Die heeft ze ongetwijfeld altijd onthouden.

We reden vandaag naar Heerlen. Er scheen een heerlijke zon. Dé heerlijke zon. Die ene. Laag aan de hemel want winter. Op de heenweg fel, recht in de ogen, op de terugweg fel in de spiegels. Op de heenweg, na Venlo, op de oostelijke maasoever steeds meer sneeuw. Toen we in Heerlen op een nogal onberoerd besneeuwde parkeerplaats uit de auto stapten, zakten we tot over de enkels in de witte deken. Twintig centimeter, dacht ik. We gingen op visite. Het kwam er eindelijk van. Familie was verhuisd van een vrijstaand huis naar een appartement. Verstandige ouderen die kleiner, zorgelozer wilden wonen. En dat was gelukt. We kenden uit eigen ervaring de behoefte, de noodzaak, het besluit dat doorstroming mogelijk maakt en waarvan je gelukkig wordt. We hadden goede gesprekken over verstandige besluiten, ernstige aandoeningen en daarmee omgaan, andere familie, dronken koffie en kregen daarbij kruisbessenvla(ai) met daarop een laag meringue. We waren in Limburg, immers. Nou, meer nog in Zuid-Limburg en juist daar heeft de kruisbessenvla(ai) zijn natuurlijke habitat. En Heerlen ligt op de rand daarvan. Het eten van kruisbessenvla(ai): het plezier van leven in het moment.

• De laatste tijd raak ik wat in verwarring. Ik ben opgevoed met de opdracht de waarheid een goed hart toe te dragen. In de werkelijkheid van alledag is dat eerlijk zijn, niet jokken, tenzij om bestwil. Het is goed katholiek ruimte te laten voor enig geschipper, vooral als dat win-win situaties oplevert. Op kleine schaal en zonder dat het algemeen belang er schade van ondervindt. Het houdt de samenleving overzichtelijk, voldoende veilig en fair. Maar de trend van het moment is liegen dat het gedrukt staat. Ik noem even geen namen. Je kunt er zelf wel wat mensen bij bedenken. Nee? Nou, vooruit: Trump, Putin ……. Het is uiterst beroerd dat zij in het domein van de christelijke traditie volop de ruimte krijgen de meest grove leugens voor waarheid aan het publiek te verkopen. Het past in de traditie van religieuze scherpslijpers het kielzog van nationalistische autocraten te kiezen en hen te steunen; niet te corrigeren. Omwille van een geloof. Wat het ook kost. Desnoods de waarheid. Ik heb het er lastig mee. Ik hoop jij ook.

Spreidingswet! Nou nog hopen dat die uitgevoerd wordt.

Veel meer hoera dus voor de Limburgse vla. Want die wordt in Limburg dagelijks vers gebakken. Wat een feest dat het predikaat Limburgs nu exclusief geldt voor vla’s die daar ook gebakken zijn, plus aan nog wat eisen voldoen, qua receptuur en verschijningsvorm. Driewerf!