Herdenken

Vandaag herdenken we de overgave van Japan in 1945. Het is tachtig jaar geleden. Ik weet nog altijd niet of herdenken vruchtbaar is. Of het ons iets meer brengt dan de tranen van het moment. Dan ook de schoonheid van het mededogen en het verdriet. Dat iets meer zou niet alleen moeten zijn dat we er bij stilstaan, dat we het ons herinneren, dat we het tot ons door laten dringen, dat we proberen te voelen wat wie erbij was onderging en voelde, dat we eer bewijzen. Mensen zijn lerende wezens en dat is precies wat we met herdenken zouden moeten doen: ervan leren. En dat is precies wat we niet doen. We zijn over het algemeen wel van goede wil maar het gaat om een soort van leren dat zich moet invechten in brein en gedrag, dat moet beklijven in het dna van de soort mens. Er lijkt mij echter een soort van onevenredigheid tussen de tijd die het in een indivudueel mens neemt trauma’s al dan niet te verwerken en daarvoor begrip te oogsten en de tijd die het lerend vermogen van de mens als soort neemt als het gaat om het voorkomen van het aandoen van leed en de trauma’s die dat veroorzaakt. De soort neemt onderaan de streep uiteindelijk het leed van het individu en de deelgroep voor lief, lijkt het. Helaas, we leren als soort niet snel genoeg om binnen één generatie leed en trauma te voorkomen. Daar zijn heel veel generaties voor nodig. En dat duurt simpelweg te lang om herdenken niet meer nodig te laten zijn. Herdenken is helaas beperkt vruchtbaar. Vandaag drong dit idee zich aan mij op en ik dacht: Ik gooi het even in de groep.