Pauls Plaats

Op 3 juni 2020 begon ik onder rubriekstitel Min of Meer wekelijks een column te schrijven voor de website van Meer Vandaag, de lokale omroep in de gemeente Meerssen. Ik verzuimde die bijdragen ook te plaatsen op deze site. Dat ga ik vanaf nu toch maar doen. Vooral ook omdat die stukjes een beeld geven van de tijd die we doorbrachten in het nogal ongemakkelijke gezelschap van COVID-19. Ik ga wel – soms – kleine wijzigingen aanbrengen. 

Zijn eindelijk de terrassen weer open, slaat het weer om. Arme horeca. En dan laten ook de ouderen het afweten. Ik neem aan dat ik namens velen van hen spreek als ik zeg dat we liever nog zoveel mogelijk binnenblijven. La Corona heeft nog altijd de hielen niet gelicht. De horeca klaagt nu dat bijna alleen jonge mensen de weg naar tafel en tap weer gevonden hebben. Nou mensen, er was een tijd dat er sowieso vooral jonge mensen op terrassen zaten. En wel toen de babyboomers uit hun puberteit kwamen en het straatbeeld gingen bepalen. In die tijd kreeg een terrasje pikken een hoog kijk-mij-hier-nou-eens-lekker-zitten-genieten-gehalte. Het terras was de plek waar een nieuwe, meer ontspannen manier van leven zich schuchter liet zien. Na de diepe crisis van de dertiger jaren, de ellende van de Tweede Wereldoorlog en het harde en gestage werken tijdens de wederopbouw. Nu, vijftig jaar later, is op een terras zitten een manier van leven geworden. We konden ons een leven zonder nauwelijks meer voorstellen.

Prima idee trouwens om de Markt in Meerssen ook als terras in te richten. Voorlopig als proef, dat dan weer wel. Want de basiliek moet bereikbaar blijven. En kunnen we zonder de parkeerplekken? Wat veel goede argumenten in de gemeenteraad niet voor elkaar kregen, werd door een pandemie wel mogelijk. Maar zo gaan die dingen. Eerst is er een idee en alleen dat is voor heel veel mensen al heel erg wennen. En als dat idee dan ook nog zaken op hun kop dreigt te zetten dan sluipt er al iets van angst binnen. Dingen bij het oude houden, dat is lekker veilig. Oude gewoontes laten voor wat ze zijn, van verworven rechten afzien: liever niet. Maar, onder druk wordt dus alles vloeibaar.

Zo heb ik de laatste weken kennisgemaakt met vergaderen via een beeldverbinding. Ik ben er nog niet uit wat ik daar nou van moet vinden. Je ziet op je scherm tot wel negen hoofden tegelijkertijd. Die zitten allemaal in hun eigen kadertje op hun eigen manier de tijd door te komen. Slok water, neus snuiten, bril rechtzetten, met potlood spelen, appen, achter het oor krabben, zegje doen. Met op de achtergrond een eikenhouten servieskast, boekenkast, keukenkastjes, dossierkast, koekoeksklok, heidelandschap, bloemetjesgordijn. En ook hoorde ik een baby huilen. Zaken die er niet bij horen en kunnen afleiden. Verder hield iedereen zich wel heel goed aan de vergaderdiscipline. Dat is tijdens vergaderingen waarbij alle lichamen in één ruimte zijn wel eens anders. Het is wennen maar ik denk dat het een grote vlucht gaat nemen, net als thuiswerken. Ook al bijna een nieuwe manier van leven.

Min of Meer – 10 juni 2020 – week 24

Op 3 juni 2020 begon ik onder rubriekstitel Min of Meer wekelijks een column te schrijven voor de website van Meer Vandaag, de lokale omroep in de gemeente Meerssen. Ik verzuimde die bijdragen ook te plaatsen op deze site. Dat ga ik vanaf nu toch maar doen. Vooral ook omdat die stukjes een beeld geven van de tijd die we doorbrachten in het nogal ongemakkelijke gezelschap van COVID-19. Ik ga wel – soms – kleine wijzigingen aanbrengen. 

En nu gaat de Star Club dicht. Dat ook nog. Na vijfendertig jaar. Ik weet niet veel van de geschiedenis van Meerssen maar ik denk dat de Star Club een van de laatste bolwerken van traditioneel cafébezoek is. En ook dat wordt nu geslecht. De gedragsregels waar La Corona ons – hopelijk slechts tijdelijk – toe dwingt, zijn net te veel voor het etablissement. Ongemerkt grijpt het virus met de koninklijke naam diep in het leven van kleine gemeenschappen als Meerssen in. Nu hebben we – ik hoor het wel, als ik het mis heb – alleen café de Keizer nog. Enkel een gekroonde uit de hoogste rangen biedt La Corona nog weerstand.

Ik kijk naar buiten en zie in de hoogste tak van een doorgeschoten meidoornstruik een koolmees neerstrijken. Het waait flink en het dunne topje gaat wild heen en weer. Ik zie een koolmees die zich in zijn eigen kleine pretparkje overgeeft aan de bewegingen van het moment. We hebben het er hier, samen op de bank en buiten in onze beschutte patio steeds weer over: dat we bij de dag moeten leven, mee moeten bewegen met waar La Corona ons toe dwingt. Het maakt deemoedig.

Zo nu en dan maken we een uitstapje. Vorige week mochten we voor het eerst weer naar de kapper. Ik voelde me een hippie op leeftijd terwijl ik in de ogen van jongeren waarschijnlijk vooral een boomer ben. Het was vreemd om er weer binnen te stappen. De zaak was met strepen en pijlen op de vloer, tafels op vreemde plekken en handig in elkaar geschroefde schotten met doorzichtige folie omgebouwd tot iets wat op een doolhof leek. De kapster keek desondanks vrolijk gastvrouwend over de rand van haar mondkapje. Het was duidelijk: die was blij weer aan het werk te zijn. Geen last van alle dwingende voorschriften. Wees welkom. Hup, gewoon aan de slag. Gaat u zitten.

Onze vakantie hebben we afgezegd. Het is niet zozeer het verblijf maar meer de reis langs niet altijd even propere autowegen naar het zuiden van Frankrijk. En weer terug. We zien ons nog niet in de rij staan bij de toiletten van de Aire de Montélimar of een andere overbevolkte pleisterplaats. We vinden het niet zo erg, zeggen we tegen elkaar. We hebben hier, rond de bank, alle ruimte die we nodig hebben. We lezen, flixen eens wat net, geven de planten water, wieden wat onkruid, fluiten een deuntje en zien wat de dag ons brengt. Wat we wel – een beetje – zullen missen is het eerste Franse witte wijntje onderweg naar dieper in de zuiden, op het terras van Café de L’Oustal in Uzès. We hopen dat Café de l’Oustal wél tegen La Corona opgewassen is.

Min of Meer – 3 juni 2020 – week 23

‘Waarom ga je er niet bij zitten?’

Ze heeft die vraag al veel vaker gesteld. Het is een vraag die de gewoonte heeft in de lucht te blijven hangen, ergens tussen haar en mij in. Ze rekent ook niet meer op een antwoord. En ik weet dat. Ik kwam nooit verder dan ‘Oh, zomaar.’ Vervolgens laat zij het er maar bij. Dat is de procedure. Zo gaat dat met die vraag.

Ik stond voor een van de ramen van het appartement waar we sinds kort wonen. De radio stond aan. In deze weken tussen Sinterklaas en Kerstmis baad ik me in de weelde die kerstliederen heet. Om eerlijk te zijn: het is iets van de laatste jaren. Ik moest er lang niets van hebben. De aanloop naar Kerstmis voelde ongemakkelijk. Als in: Hoe heeft de commercie het voor elkaar gekregen een spiritueel feest in de klauwen te krijgen en er een plat verdienmodel van te maken en in een sterk verkoopverhaal te gieten. Het rond de kortste dag van het jaar – als het licht het méést schaars is – vieren van een nieuw leven is daarmee vooral ook een vreetfestijn geworden. Terwijl een groot deel van de mensheid honger leidt. Voor mij waren er in elk geval voldoende redenen Kerstmis zo ongemerkt mogelijk aan mij voorbij te laten gaan. Maar toen ging ik na vijftig jaar weer bij een koor en op de een of andere manier slagen kerstliederen erin me lichtjes door deze kersttijd te tillen. Daarbij komt dat mijn scherpe randjes in de loop van jaren toch best wel wat geleden hebben. Kerstliederen mogen weer.

Ik keek naar buiten. Naar het pleintje voor het gebouw, het intieme pleintje met de majestueuze bomen, de parkeerplaatsen en de tot keiharde kaalheid gelopen aarde in de borders. Het was zaterdag en op het pleintje begon rond deze tijd het cirkelen van de auto’s op zoek naar een vrije parkeerplek. Het pleintje ligt weliswaar aan de buitenrand van het centrum maar toch ook héél dicht erbij. Hier parkeert de automobilist die zo min mogelijk wil lopen. Op de radio zongen ondertussen de Regensburger Domspatzen het Transeamus.

Vanaf tweehoog kijken naar hoe de bewegingen van de auto’s, fietsers en voetgangers in elkaar grijpen vraagt geen inspanning en is op een bepaalde manier plezierig. Die trage dans daar beneden tempert de geest. Brengt de dag praktisch tot stilstand. Het is er ook niet zó druk dat er voor levens gevreesd moet worden. Neemt niet weg dat het pleintje beter een kinderspeeltuintje zou zijn.

In mijn linkerhand hield ik een flinke kom yoghurt met muesli. Met mijn rechterhand lepelde ik die langzaam leeg. Waarom ik dáár niet bij ging zitten. Dát was de vraag. Ze wilde niet weten waarom ik niet zittend naar buiten keek. Dat was immers pas sinds kort, dat ik ’s ochtends of op enig ander moment van de dag naar buiten ging staan kijken om te zien hoe de wereld buiten onze muren voortdurend in beweging is terwijl wij in de beslotenheid van ons huis lange uren stil op de bank konden zitten lezen, naar muziek luisterden, elkaar nog eens knuffelden, ons bedaard opwonden over een opmerking van iemand die om een onduidelijke reden was komen aanwaaien in een praatprogramma op de televisie. Of een puzzel maakten, een kleinkind voederden, een serie op Netflix keken, een glas wijn dronken. Of twee. Kortom: de dingen doen die mensen doen die in het leven buiten de deur weinig verplichtingen meer hebben, althans niet meer hoeven te werken.

Dat ik voor het raam stond, op mijn gemak mijn yoghurt at en naar buiten keek, was best bijzonder, realiseerde ik me vandaag. Daarmee drong zich voor het eerst een echt antwoord op, op die al zo vaak gestelde vraag. Er was ooit altijd belangrijkers en beters te doen. Veel belangrijker dan de tijd nemen voor rustig eten. Dáárom had ik ’s morgens staande aan het aanrecht – ogen gericht op niets van belang – enkel aandacht voor de yoghurt met muesli, voor de koffie erbij. Het was snel bereid en het was ruim voldoende voedsel voor de hele ochtend tot aan de lunch – en bovendien lekker. Maar, het moest vooral óp. En snel. Er bij zitten? Nee, er was geen tijd te verliezen. Er waren deadlines. Altijd deadlines.

Het was sinds wij hier woonden. Met aan alle kanten ramen, volop zicht op buiten, op het pleintje, op het ballet daar beneden. Er was nu weinig of niets dat me nog zou moeten kunnen dwingen – of verleiden – tot gedrag dat hoort bij geen tijd te verliezen. Er was niet meer iets belangrijkers, iets beters te doen dan yoghurt met muesli eten en naar buiten kijken. Er was niets dat nog haast opeiste. Staande yoghurt en muesli eten stamde uit de tijd dat de dag nog met hoge snelheid uit de startblokken wilde. En nu – tussen Sinterklaas en Kerstmis – waren er ook nog de kerstliederen.

Waarom ga je er niet bij zitten?

Er is nu een echt antwoord op haar vraag. Staande yoghurt met muesli eten is gestold gedrag. De volgende stap is: werk maken van gaan zitten als ik ’s morgens ontbijt.

Ik wens u nog een rustige zondag.

Deze column sprak ik in voor Omroep Venray in de rubriek Even stilstaan op zondag 18 december 2022.

Tijdens het in- en uitpakken wegens verhuizing kwam ik een plattegrond van Venray tegen. Om eerlijk te zijn: die van Venray zelf ontbrak – want te veel gebruikt en vervolgens zoekgeraakt – maar de kerkdorpen waren nog wél ongeschonden aanwezig. Op papier, althans. De plattegrond was een uitgave in eigen beheer. Meer precies de 5^e verbeterde druk – 1973 – uitgave van drukkerij v.d. munckhof b.v. venray. Officieel droeg het drukwerkje de titel: stratenplan met namenregister van venray-centrum en kerkdorpen. In 1973 had kaartenmaker Falkplan duidelijk de weg naar Venray nog niet gevonden.

Het zegt iets over het belang van Venray in de wereld van toen. Te onbeduidend, waarschijnlijk. Ondanks de Kathedraal van de Peel met dekenaat, talrijke kloosters, een jongens- en een meisjespensionaat, twee psychiatrische inrichtingen en nog wat tehuizen voor mensen met een beperking. Nu, in deze tijd, klinkt het als een centrum voor het onderbrengen van mensen die elders niet op hun plek waren. Inclusief denken moest nog geboren worden.

Zelf was ik in 1969 voor het eerst in Venray, op doorreis van Nijmegen naar Ysselsteyn. Ik had mij die dag min of meer moeten losscheuren van Nijmegen. Maar het moest, ik moest per se naar Ysselsteyn. Het was afgesproken, het was beloofd, ik had er een taak te verrichten. In Ysselsteyn trouwde op die dag in de loop van augustus studiegenote A. met J., al sinds de middelbare school haar grote liefde. Ze waren onafscheidelijk. 

Vanaf het station in Oostrum reed nog de bus van Van Ham. Met een grote hendel bediende de chauffeur vanaf zijn stoel achter het stuur links de deur aan de rechterzijde van de bus. Gezien vanaf een passagiersstoel. Het was een technisch hoogstandje maar ik voelde me desondanks in de middeleeuwen van het openbaar vervoer. Onder een stralende zon voerde de weg naar Venray door al wat zomers-stoffige landerijen. Links en rechts lagen hier en daar wat woningen. Ooit moeten mensen het overbruggen van de afstand tussen Oostrum en Venray als zwaar hebben ervaren. We passeerden immers ook Halfweg. We zijn halfweg, dat klinkt bemoedigend: als in nog éven volhouden, joh en je bent er. In Venray sloeg de bus linksaf. Rond wat nu het gemeentehuis is, stond nog een hoge, vreemde en enge mensen werende, muur rond een kloosterlijke tuin. Die muur is nu bijna geheel gesloopt. De kloostertuin voor het grootste deel geofferd aan betaald parkeren. Restanten van de muur nog zichtbaar bij de Engelse Tuin aan de Raadhuisstraat. 

Op het busstation aan de Julianasingel – inmiddels geheel gesloopt – wachtte mij de bus van de Zuid-Ooster. Daarmee raakte ik steeds verder weg van waar ik die dag zeker ook nog wilde zijn. Waarom moest A. per se in Ysselsteyn trouwen? Ja, ze kwam er vandaan. Maar ook: ze studeerde toch? Ze leefde en woonde toch in de grote wereld? Nu moest ik op expeditie. Eenmaal in Ysselsteyn bekroop mij het gevoel nog nooit zo diep in het Nederlandse binnenland te zijn doorgedrongen. Onzin natuurlijk, want ik was ook al eens in Liempde geweest. En in Cromvoirt. En Esch. Wie kende – ook in die tijd – Esch? Toch, ook de bus waagde zich niet verder dan een halte aan de weg naar Deurne. Tot aan de kerk in Ysselsteyn moest ik te voet verder. 

Het werd een hele mooie dag, nog. Ondanks de knagende onrust die ik voelde. We zongen in de kerk. We zongen goed, we zongen mooi, we zongen zo goed we konden. En we vierden feest met taart en bier, met praatjes en goed eten. Maar ik moest en zou al vroeg in de avond weer naar Nijmegen. Daar wachtte het meisje waar ik in de eerste weken van augustus nogal verliefd op was geworden. De terugreis naar Nijmegen duurde lang, veel langer dan de heenreis in elk geval. 

Maar goed, later die avond had ik een écht vriendinnetje. Dat dan weer wel.

Voorgelezen column in de rubriek Even Stilstaan, Omroep Venray, 17 december 2022.

Het is alweer een tijd geleden dat ik me hier roerde. Maar, hier ben ik weer. Er is ondertussen veel gebeurd. We kwamen COVID goed door. We verhuisden van Meerssen naar Venray. Terug naar Venray. Op de valreep schreef ik voor de site van Meer Vandaag in Meerssen wekelijks een column. En voor de site van het Basilicakoor – ook daar – wekelijks een bijdrage in het heetst van COVID. Inmiddels ook een column voor Omroep Venray. Eens in de twee maanden. En steeds kwam ik niet op het idee al die stukkies ook op mijn eigen site te plaatsen. Vanaf nu ga ik daar werk van maken. Ik heb wat in te halen. En mijn lezers dus ook. Bereid je voor op oud werk en zo nu en dan ook nieuwe bijdragen.

Daar zit ik dan, benoemd tot lid van een kwetsbare groep. Met mijn 72 jaar ben ik een oudere en min of meer opgesloten in ons huis is het niet steeds gemakkelijk me niet zo te voelen. Dat was tot voor kort toch anders. Nog maar pas was er een volle agenda en nu is die zo goed als leeg. Daarmee sluipt er ondanks alle fitheid een vaag gevoel van overbodig zijn bij me binnen. Alleen de tijd lijkt nog door te gaan.