Pauls Plaats

We hadden de auto geparkeerd onder Centre Céramique. En we zochten naar een paraplu, in de achterbak van de auto. Het was tegen twaalf uur en we wisten: Het regent en het blijft regenen. We vonden er een. Weliswaar een beetje kapot maar hij zou ons behoorlijk droog houden. We waren uit Venray vertrokken toen het nog droog was. We moesten in Amby zijn. Het graf van de ouders van L. was geruimd en in de grafsteen was een bronzen beeldje verwerkt en dat was er op L.’s verzoek uitgenomen en gespaard gebleven. Dat gingen we daar halen. Het was een klein wonder, vonden we, dat dat gelukt was. Er was ongeveer drie jaar ongeregelde communicatie tussen de gemeente Meerssen, L. en de grafruimer aan voorafgegaan. Maar, nu was het dan toch helemaal goed gekomen. Het beeldje lag klaar. Applausje voor allen. Het was ondertussen gaan regenen. Weer. Geen weer om te wandelen. Dus reden we naar de Boekenkelder aan de François de Veyeweg. Lekker een uurtje scharrelen tussen oude boeken, fantastisch geordend en voor nauwelijks geld te koop. En nu stonden we in die parkeergarage, hadden we een paraplu en konden we de stad in. We liepen naar de uitgang. Er daar lag een hoedje. Uit een tas gevallen of uit een jaszak. Het was een chic hoedje, net geen Burberry maar wel iets dat daarbij in de buurt komt. Het lag op een plek waar autobanden het onverbiddelijk aan gort zouden rijden. Het zou een kleine moeite zijn het op te rapen en te redden. Maar dan? L. wilde het niet, ik ook niet. Te chic. Niet van ons maar van een om het verlies bedroefde medemens. We besloten het aan een bordje te hangen. Ik zal je niet lastig vallen met de rest van de dag. Met de stad in, regen, lunchen, regen, boodschappen, regen, bezoekje, regen, meer boodschappen, regen, terugreis, regen. Maar, toen we in de parkeergarage terugkwamen was het hoedje weg. Dat moet je nog wel even weten.

Vandaag was ik bij een bijeenkomst waar het belang van (kunnen) improviseren in de schijnwerpers werd gezet. Voordat die begon leek me al voor de hand te liggen dat het handig is als je je op momenten dat een en ander niet loopt als gepland toch weet te redden, je doel weet te bereiken. Na afloop van de bijeenkomst leek me dat nog steeds handig. Wat ook handig was: dat we een idee kregen van wat je ervoor nodig hebt. Je moet kunnen improviseren. Daarvoor heb je vooral doelgerichtheid, zelfvertrouwen, lef, de durf fouten te maken, creativiteit en een relaxte houding nodig. Het werd niet zo gezegd maar zeg gewoon fuck it en doe hoe dan ook je ding. Je moet het ongemak kunnen loslaten en er gewoon voor gaan. Goh, dacht ik, als dat me allemaal eens gegeven zou zijn. Ik heb namelijk lang niet alles wat je nodig hebt om in geval van nood met succes alternatieve wegen naar het doel te bewandelen. Maar gelukkig, je kunt dat allemaal leren. Improviseren kun je leren, begreep ik. Je moet het misschien wel leren.. Omdat de wereld sneller dan ooit verandert. Vandaag bedenk je iets en voordat het af is, heb je tien keer van aanpak moeten veranderen. Improviseren, het nieuwe organiseren?

Messi zei sorry, vandaag. Ik kon het begrijpen. Net als de woede van het publiek. Het was natuurlijk lullig om niet in het veld te stappen, ondanks een blessure. Kom op, zegt de trainer dan, je bent nu ook een beetje een duur betaald circusdier, dus doe even een paar kunstjes, val nog even opzichtig en je mag in je roze hoodie weer aanschuiven op de reservebank. Overigens, op een sorry van Messi zit ik niet te wachten. Wel op een sorry van het Limburgs parlement. Dat heeft het goed gevonden dat een prachtig bos, het Sterrebos, werd gekapt voor een uitbreiding van autofabriek Nedcar. En nu dreigt – weer – de ondergang van die autofabriek. Bos gekapt, jammer dan. Het kan zijn dat het Limburgs parlement zegt geen glazen bol te hebben maar dat lijkt me een zwak argument en geen sterk verhaal. Want er was al veel bekend over de zwakke positie van Nedcar in de wereld van autobouwers. Vergelijkbaar met de ondubbelzinnig zwakke positie van Maastricht Aachen Airport in de wereld van het vliegen van vracht, paarden en vakantievee. Waarvoor na een miljoenen vretende opknapbeurt van de start-en landingsbaan nu een groot tweede parkeerterrein wordt aangelegd. In het Limburgs parlement regeert vooral het wensdenken. Ik ben ook benieuwd hoe het verder gaat met de Einsteintelescoop. Limburg is na de mijnen niet echt sterk met grote verhalen. Er gaat veel geld naartoe maar het wordt vaak niks. Sorry, ik kan er even niet veel meer van maken.

Een artikel in de Limburger van vandaag opent met de kop: ‘Mentaal sterke Femke van Empel gunt niemand in haar schaduw.’ Dat is fout. Dat is echt zó ontzettend fout. Het is: duldt niemand in haar schaduw. Het was zo’n misser die me weer even wakker schudde. Meestal, als ik taalfouten tegenkom, denk ik: Ach, wind je niet op, je kunt er toch niets aan doen. De fout is gemaakt, je hebt het telefoonnummer van die journalist helemaal niet, een ingezonden brief is het ook niet waard, laat maar. Morgen verpakken ze er de vis in, in die krant. Daarbij, je maakt zelf ook weleens een fout, dus niet zeuren. De pot verwijt de ketel. Maar vandaag werkte dat niet. Dat gunt in die context gebruiken, dat dat gebeurd was, dat bleef zo ontzettend jeuken. En ik ben neerlandicus, dat maakt dat je niet altijd kunt zwijgen. Adel verplicht, hè. Het is wartaal die je verwacht in de spreektaal, als mensen onder druk tempo moeten maken, niet in de schrijftaal, en al helemaal niet in de journalistiek waar normaal gesproken een eindredacteur de ergste shit uit de kolommen veegt. Ik heb een tijdje van die wartaal verzameld. Van het kaliber: ‘Triest dat mensen een slaatje slaan uit wanhopige ouders die een autistisch kind hebben.’ En uit de spreektaal: ‘Ik wil niet te veel mensen tegen de borst stuiten.’ – Gert Verhulst in Jinek – 11 juli 2017 en ‘Hij haalt het onderste uit zijn tenen.’ – Henk Lubberding over Alberto Contador – de Avondetappe – 20 juli 2017. Ik heb er nog meer, maar het is genoeg geweest voor vandaag. Slaap lekker, straks.

hij woont daar boven op die berg

waar vliegtuigen steeds stijgen en weer dalen

en druk verkeer de lucht onrustig maakt

het doet hem niets

hij werkt er in zijn tuin

de bollen in de lente

geraniums de zomer

en ook het gras dat moet gemaaid

als felle winden uit het westen waaien

het is nu herfst

verpulvert hij er bladeren

tenslotte kruipt hij weer in huis

en blijft de winter binnen

maar tegen dat het lente wordt

zo in de loop van maart

dan steekt hij eerst zijn kop naar buiten

hij ademt heel diep in

en knippert met zijn ogen

zo maakt hij steeds een nieuw begin

Geschreven op 7 februari 1995 – Oorspronkelijke titel: Jarig op 11 maart

Het was een beetje een uitgewoonde hal. Ik wist: Hier was ooit het kantoor van de woningbouwvereniging. Ik vond het toen al een architectonische draak maar nu zag het er helemaal niet meer uit. Ik moest er zijn omdat mijn voeten verzorging nodig hadden. En ik zat in een oversized stoel. Zo’n stoel als je ziet in prinsessenfilms. Er stonden er twee, in olijfgroen. Dat was dan weer minder prinsessen, die kleur. Achter me hoorde ik: Hallo. En nog eens: Hallo?! Niet snel genoeg gereageerd, dacht ik. Ik stond op uit de stoel, liep om een hoekje heen en zag de pedicure vragend over een balie kijken. U moet daar even het hoekje om en dan het gangetje links in, dan even rechtdoor, dan rechtsaf en dan sta ik daar en neem ik u verder mee. En inderdaad, na enig omzwerven nam ze me mee en even later zat ik met mijn blote voeten in een bak met lauw water. De bak trilde. Heerlijk. Mijn schone voeten moesten nog schoner. Procedure. We raakten langzaam aan de praat, de pedicure en ik. Ze vroeg wat voor werk ik deed. Nou, zei ik, geen écht werk meer maar ik heb het wel heel druk. Dat geloof ik niet, zei ze, dat u niet meer werkt. Ik vond haar leuk want ze voelde geen remming in het contact. Ze was wat je ziet is wat je krijgt. Dan mag je dat zeggen, wat mij betreft. Nou, zei ik nog maar eens, het is toch echt waar. Nee, zei ze, hoe oud bent u dan? Zesenzeventig, zei ik. Ze barstte in lachen uit. Dat kan niet! Hoezo, vroeg ik. Dat kan niet, zei ze nog eens. En: Dus over vier jaar bent u tachtig? Ik zei: Controleer je nou of ik kan tellen? En: Ja, dat klopt, over vier jaar ben ik tachtig. Weer lachen. Verder hadden we het over vakantie, over cultuurverschillen, over leven in en toch ook tussen twee culturen. Ze was net terug van drie weken Ghana. Relaxed daar, agenda’s hier. Niet thuis zijn daar, niet thuis zijn hier. En toen waren de nageltjes geknipt en was het eelt weer lekker weggeschaafd. Ik gunde haar een betere locatie.

• Het was een vreemde droom. Over het dalligste dalletje van Zuid-Limburg, tussen Ulestraten en Meerssen, bij Waterval werd een enorme spoorbrug gebouwd. Het was zeer levensecht en ook bedreigend omdat de brug ook nog boven het perceel van buurman F. doorliep en ons vanuit ons huis van ooit het zicht op het landschap benam. Raar, omdat wat ik zag een wel heel merkwaardig tracé opleverde. Over de Wijngaardsberg, bijvoorbeeld. Raar ook omdat er weliswaar verkeer is tussen Ulestraten maar ik had nog nooit iemand om een spoorverbinding horen vragen. Mogelijk hing het samen met een artikel in de Limburger, gisteren, over een man die de oude, – dertiger jaren vorige eeuw – tramlijn tussen Maastricht en Vaals digitaal had nagebouwd. Inclusief spoorbrug over een dal bij Euverum. Wat een mens al niet meeneemt naar zijn slaap. De spoorbrug die ik zag was dus in aanbouw. Hij lag boven het landschap met sterk wisselende hoogtes en de bouwmethode leek op die in YouTube-filmpjes van bruggenbouwende Chinezen. Met ingenieuze en immens grote machines die zich monsterlijk voordoen. Achteraf denk ik dat die droom misschien niet zo raar was, althans dat die zich in mijn hoofd voordeed. Ik erger me al jaren aan de manier waarop onze economie het bijna altijd wint van niet alleen natuur maar van landschap in het algemeen. En van onze gezondheid. Aan hoe de mens erin slaagt voortdurend dat te doen wat de omgeving waarin hij gezond kan blijven benadeelt. Met steeds meer infrastructuur, bebouwing en wat dies meer zij. Dromen staat voor verwerken. Nou, nu even mooi niet.

Hij stond al een tijdje in de garage. Je moet weten, het is daar wat vochtig en dan moet lucht vooral niet te veel stilstaan, want dan krijg je schimmel. Ik dacht althans dat dat zo werkt en had er een paar maanden geleden een ventilator neergezet. Via een tijdklokje sprong die in de loop van de dag een aantal keren kort aan en vervolgens lang weer uit. Dat had hij niet leuk gevonden, bleek na verloop van tijd. Hij stond permanent stil. Ik dacht: Dat ding is rijp voor de kringloop. Totdat het RepairCafé in beeld kwam. Een keer een middag in de maand in het Centrum voor Ouderen. Vandaag. Als ik wat later zou gaan dan openingstijd, dan zou de drukte meevallen, had iemand die het weten kon me geadviseerd. Ik had besloten dat half drie dan wel een gunstige tijd zou zijn. Het parkeerterrein voor het Centrum voor Ouderen stond bomvol. In het centrum zaten midden in een ruime entree met bar en annexen achter twee tafeltjes twee montere dames, elk achter een stapeltje formulieren en met in de hand een pen. Klaar voor een gedegen intake. De rest van de ruimte was gevuld met mensen en spullen. Stel je de wachtkamer van de huisarts voor en je komt in de buurt. De dokter is weggeroepen voor een spoedgeval en heeft noodgedwongen de boel de boel moeten laten. Maar, iedereen zat erbij alsof tijd niets kost. Er heerste – cliché, cliché – een serene rust, een gelatenheid die in deze tijden van onrust weldadig aandoet. Maar, daar kwam ik niet voor. Ik ken die rust al van thuis op de bank. Ik had een ventilator waar nodig even naar gekeken moest worden. En ik had in mijn zak een design keukenwekkertje van Zack dat – voor zo’n soort wekkertje naar verhouding – een vermogen had gekost en waarvan de knopjes niet naar behoren contact maakten. Zonde om weg te gooien. Om eerlijk te zijn: Ik schrok. Ik had volgens mij – haastig rondkijkend – minstens twintig wachtenden gespot. Maar ook dat de dames achter de tafeltjes aanstalten maakten mij een warm welkom te heten. En een welkom, wilde ik dat überhaupt nog wel? Ik vroeg: Hoelang denkt u dat het gaat duren, dat ik aan de beurt ben? Ik dacht dat zij daar wel een inschatting van konden maken. Ze zouden hier wel niet voor de eerste keer zitten. Nou, zei de dame – voor mij: links zittend – er zitten hier mensen, die zitten er ongeveer anderhalf uur. Anderhalf uur, moet je weten, het was nu half drie en om één uur had RepairCafé zijn automatische schuifdeuren geopend. U kunt rustig plaatsnemen, hoor, zei ze nog. Of vindt u dat te lang? Ik hoefde niet lang na te denken. Volgende maand is er weer RepairCafé. Dan ga ik van huis met de intentie mij te oefenen in geduld.

We waren bij de HEMA in het dorp. We noemen het centrum van Venray nog altijd het dorp. Dat komt, ooit was het nog écht een dorp, we hebben dat nog meegemaakt, nu oogt het als een stad. Er zijn flinke buitenwijken, er is een schouwburg, het centrum kent winkelleegstand, de bestrating is – nog niet zo heel oud – meer dan doorleefd, er hangen overal zakken met verpakkingsmateriaal aan lantaarnpalen, in bijna elk hoekje is nog onlangs gepiest of gekotst en in het voetgangersgebied staan reclameborden in de weg. Maar, we waren bij de HEMA en moesten een speelding voor een van de kleinkinderen kopen. Het joch wordt binnenkort acht jaar. Het duurde even voor we gevonden hadden wat we zochten. Zo kwamen we onder andere langs een afdeling met speeldingen voor kinderen die nog geen acht jaar zijn. In het voorbijgaan zag ik: Engels op de verpakkingen. Ik vond het wat vreemd, Thuis maar eens kijken waar HEMA vestigingen heeft, dacht ik. Misschien, maar dan nog, dient het ergens toe. Maar, eerst moesten we langs de kassa. Er waren er drie naast elkaar. Het leek wel marechaussee. Achter de middelste huisde een caissière die er duidelijk geen zin in had. Ook een overvrolijk goedemiddag van onze kant kon daar geen verandering in brengen. Ze was hooguit een jaar of achttien en vroeg zich nu, hier beland, af wat het leven haar nog meer te bieden had dan klanten de winkel uit helpen, veronderstelde ik. Hoewel ik vond dat onze goedgemutstheid meer verdiende dan een sikkeneurig hoofd als antwoord, was ik bereid te denken dat het meisje eigenlijk veel te verlegen was om mensen vriendelijk tegemoet te kunnen treden. En dat ze wellicht binnenkort niet meer achter de kassa te vinden zou zijn maar in het magazijn. Ik had opeens écht met haar te doen. We wensten haar nog een fijne dag toe. Er gleed zo waar een flauwe glimlach over haar gezicht. Eenmaal thuis keek ik op internet in welke landen HEMA vestigingen heeft. Ik vond niet dat die spreiding het gebruik van Engels op verpakkingen van kinderspeelgoed in het land dat je thuisbasis is rechtvaardigt. Wat ik als reden kan bedenken is dat het voor het overleven van de HEMA noodzakelijk wordt geacht.

Inmiddels is wel duidelijk dat de natuur beter af is met biodiversiteit. Naarmate meer soorten uitsterven, holt de kwaliteit achteruit. Dan is ze prooi van bramen en brandnetels. Het evenwicht tussen soorten die zich aan elkaar aanpassen is zoek. In de landbouw weten ze dat ook. Monocultures zijn uiteindelijk de dood in de pot. Beter is wisselende gewassen uit te zetten. Diversiteit houdt de grond in conditie. Als diversiteit een sleutwoord is in natuurbehoud en -herstel en in landbouw en grondbeheer, waarom dan niet in de samenleving? Kort door de bocht: laten we daar biodiversiteit lezen als etnodiversiteit. Hoe meer soorten, hoe meer kwaliteit, want minder monocultuur en dus een habitat die zich gezond kan ontwikkelen. En die dus ook de samenleving vooruithelpt. In dit licht zijn partijen als BBB, PVV en FvD spreekbuizen van bramen, brandnetels, mais, raaigras en de witte mens. Van de grenzeloze woekeraars die niet de balans zoeken en zich aanpassen maar overwicht nemen ten koste van talloze minderheden.