Vandaag werd dus Navalny begraven. Onder grote, grote, grote en ook nog eens overweldigende belangstelling, begrijp ik. Ik ben daarover verbaasd maar ook weer niet. Rusland is het land van de revolutie maar ook van onderdanigheid en grenzeloze lijdzaamheid. Van grote energie en moed maar ook van repressie en onderdrukking tot het gaatje. Hoe dan ook, de Russen zijn het gewend geknecht te worden. Net als de Oekraieners. En nog wat volkeren in de omgeving van het oude tsarenrijk. Er zijn over de geschiedenis van Rusland en van het Russische volk en van de volkeren die er dan weer wel en dan weer niet door waren ingelijfd dikke boeken volgeschreven. Lees eens Natasja’s dans, Fluisteraars en Tragedie van een volk van Orlando Figes en Grensland van Marc Jansen. Wat Poetin flikt met de Russen, zijn slaven, is lastig maar ook gemakkelijk. Hij staat in een krachtige traditie van alle macht bij weinigen. Gewenning. De vooruitgang in relatie tot de vrijheid in het westen – democratie als beste van alle onvolmaakte kaders waarin mensen zich kunnen ontwikkelen tot vrije, sociale wezens – zit in de volatilieit van de energie die zich de laatste decennia in Rusland richting vrijheid beweegt. Soms aarzelend, soms met groot geweld, soms onderhuids en dan weer als ziedend hete lavastroom. Maar de traditie van knechting en volgzaamheid en onderworpenheid is nog altijd sterker dan de dynamiek van de beweging die de dwang van zich af wil schudden. Een mensenleven in Rusland is nog altijd een leven ten dienste van een relatief kleine elite met alle mogelijke en beschikbare onderdrukkingsmiddelen in handen: met angst voor het verlies van – comfortabel – leven als meest krachtige. Navalny had daar geen boodschap aan. En op de een of andere manier de mensen die hem vandaag eer bewezen ook niet. De pest is dat het Poetin niets kan schelen. Een mensenleven en dan vooral dat van anderen is voor hem sowieso geen drol waard. Kijk naar de onachtzaamheid waarmee hij soldaat na soldaat na soldaat de loopgraven instuurt. Om voor een meter grond te sterven. Navalny leek bereid voor zo’n meter te sterven maar dan wel een meter in de richting van vrijheid. Ik gun elke Rus die meter. Lees trouwens ook eens De onzichtbaren van Frank Nellen.
Paul schrijft hier stukjes