Democratie

In 2018 nam ik na acht jaar afscheid als raadslid in de gemeente Meerssen. Natuurlijk met een praatje. Vandaag hier dat praatje.

Voorzitter,

Ik maak mij soms zorgen over de democratie. En acht jaar in de raad van de gemeente Meerssen hebben mij daar niet vanaf kunnen helpen.

Voorzitter,

Het vierjaarlijkse wisselen van de wacht als gevolg van verkiezingen is meer dan een administratieve gebeurtenis. Het is om allerlei redenen onder andere ook een ritueel van introspectie en bezinning. Mijn ervaring leert mij dat daar vervolgens veel te weinig mee gebeurt. Het menselijk tekort, de waan van de dag en gebrekkige communicatie werken daartoe eendrachtig samen. Het lijkt wel een complot. Ik wil vanavond desondanks en tegen beter weten in proberen aan deze verspilling van goede bedoelingen een kleine, positieve bijdrage leveren.

Afgelopen zaterdag verscheen van de hand van Paul van der Steen in Trouw een bijdrage naar aanleiding van het boek de Ontmanteling van de Democratie, geschreven door Maarten ten Hooven.

Citaat uit deze bijdrage

“Discussies over democratie gaan vrijwel altijd over de vraag wat de juiste vorm is en of er stelselwijzigingen nodig zijn. Bijna nooit over de achterliggende ideeën. Democratie is niet alleen een methode om macht aan een aantal mensen te delegeren die dan met z’n allen bindende besluiten moeten nemen. Er is ook een morele kant: rekening houden met anderen en beseffen dat je zelden volledig je zin kunt krijgen. Democratie is als een spiegel van onze samenleving ook een vorm van beschaving. Het is een geesteshouding. Niemand heeft de waarheid in pacht en het is gevaarlijk als iemand dat meent wel te hebben.”

Naar mijn idee relativeert dat citaat de democratische waarde die moet worden toegekend aan het idee van de helft plus 1. Dat is slechts bedacht als laatste anker omdat je er anders onder aan de streep mogelijk met z’n allen echt niet uitkomt. Het is een laatste redmiddel.

En dan nog een tweede citaat, inhakend op democratie als geesteshouding.

“Democratie vraagt om mensen die er verantwoordelijk mee omgaan.”

En tenslotte een derde.

“Politici moeten balanceren tussen politiseren, het uitvergroten van verschillen, en het pacificeren, het toedekken van die verschillen om goed te kunnen samenwerken. Goede politici doen het allebei.”

Voorzitter,

Ik heb deze citaten niet voor niets gekozen. Wat mij betreft zijn ze een aanmoediging voor de leden van de nieuwe raad en ook voor de leden van de zittende raad die nog een periode doorgaan. Ik zou zeggen: Probeer ernaar te denken en te handelen. En: Dat valt niet mee. En: Toch blijven doen! Volhouden! Niet opgeven!

Voorzitter,

Wat ik na 62 jaar leven tijdens acht jaar lidmaatschap van de gemeenteraad weer bevestigd heb gekregen is dat je in de politiek de oorzaken van je nederlagen vooral moet zoeken in je eigen tekortschieten. En wat je successen betreft; zie die als het resultaat van een gezamenlijke inspanning.